MATHIJS SMIT T Bij een bezoek aan bibliotheek, documenta- tiecentrum of archiefkomt sluitingstijd altijd te vroeg. De legger moet worden afge- geven aan de balieen gaat de kastweerin. Uitlenen van tijdschriften ofkranten is er vrijwel niet bij. Steeds meer instituten ver- bieden bovendien het maken van kopieën voor huishoudelijk gebruik. Dus daargaje, in de tas een stapel haastig gemaakte aante- keningen die met de tijd steedsonbegrijpe- lijkerworden. Wat staat daar? Wat wordt met die afkorting bedoeld? Waar kwam dit van- daan? Een nieuw bezoek aan het archief tijdschriftonderzoekerterecht kan. Het Junior Antiquariaat in Nieuw Buinen (Dren- the) is gespecialiseerd in tijdschriften, kran- ten en ander d ru kwerk. In een honderd jaar oude, verbouwde boerderij bewaart tijdschriftfanaat Henk Groenhof meer dan anderhalf miljoen periodieken. En ze zijn allemaal te koop. Bijna allemaal, want Groen hofverzamelt zelf ook tijdsch riften en d ru kwerk. Zij n col- lectie bestaat uit nulnummers, en van elke vijfdejaargangwil hij een exemplaarvan het 55 tijdschrift bezitten. 'Zo kun je bijhouden hoe de typografie en de inhoud van de periodie- ken verandert.' Zoals in natuurfilms bloei en bederfvan een bloem wordt gefi Imd: om het uureen opname. Onlangs ontdekte de verza- melaar-entrepreneu r dat het Persm useu min Amsterdam een vergelij kbare verzamel- methode hanteert. Groenhofheeft ambitieuze plannen met zijn collectie. Volgend jaar moet er in Nieuw Buinen een tijdsch riften museum verrijzen. Het ontwerp ervoor is al gereed, alleen de financiering moet nog rondkomen. De geo- grafische ligging zal het museum er niet moet uitkomst brengen. _ Detijdschriftonderzoekerdie een paar jaargangen van zijn studieobjectthuis in de kast heeft staan, bespaart zich een hoop sores. Het is echter niet makkelijk om aan oude jaargangen van tijdsch riften ofkranten te komen. Veel invloedrijke historische pe- riodieken verschenen in kleine oplagen. Zo telde DeKroniek,spreekbuis van de generatie gemeenschapskunstenaars als Berlage, Roland Holst en Toorop, slechts enkele honderden abon nees. Hetzelfde geldt voor verenigingsblaadjes, met name in de periode van deverzuiling boeiende bronnen. Kranten toegankelijkerop maken. Aan de andere en publiekstijdschriften verschijnen in gro- tere oplagen, maarworden beschouwd als consumptieartikel, en dus vaak niet be- waard. De krant van vandaag is de katten- bakvullingvan morgen. De meeste antiqua- riaten zijn slecht gesorteerd in periodieken. De enorme hoeveelheid tijdschriften en kranten die erverschenen en verschijnen leidt vaak tot problemen bij de afbaken ing van het assortiment. Tenslotte, geen doel- groep zo klei n of er bestaat een tijdsch rift voor.Oftwee. Er bestaat een plek waar de bezitterige kant ziet Groen hof ook voordelen. 'Het bou- wen van een dergelijk museum in de Rand- stad zou financieel niet haalbaar zijn.' Over belangstelling heeft Groenhof niet te klagen. Talloze media, waaronder recentelijk NRC Handelsblad en Elseuier,besteedden aandacht aan zij n antiq uariaat. Van jongs afis Groen hof gefascineerd doordrukwerIc 'Eerst uitte dat zich in gang- bare verzamelingen; postzegels, sigaren- bandjes. Daarna was het eerste stapeltje tijdsch riften snel gekocht.' En verkocht, want Groen hof heeft altijd i n zij n verzame-Iingen gehandeld. Inmiddels verdient hij met die uit de hand gelopen hobby een aard ige boterham. Want de tijdsch riften zij n niet goed koop. Per stu k brengen de tijd- sch riften en kranten het meeste op. Voor een tijdsch rift met een willekeu rige datu m re- kent hetJ u n ior Antiquariaat zo'n vijftot tien gu Iden. Com plete jaargangen, interessant voortijdschriftonderzoekers, kosten onge- veervijfenzeventig gulden (uitgezonderd zeldzame tijdschriften). Het antiquariaat is ruim gesorteerd. Groenhofis een periodiek-carnivoor, die nergens zijn neus voor ophaalt. Oude afleve- ringen van De Katholieke Illustratie liggen broederlijk naast Playboy en een Duits vak- tijdsch rift voor scheepvaarttech n iek u it de jaren dertig. Volgens Groenhofkan hij achtennegentig procent van de aanvragen leveren. Groen hof spoort zij n handel op bij instel- lingen en particulieren. Soms willen organi- saties afvan drukwerk dat al jaren in het arch iefl igt. 'On langs werd ik opgebeld door de Universiteit van Amsterdam, die niets deed met een collectie. Dan ga ik kijken en doe een bod.' Groenhofis niet de enige met een fascina- tie voor periodieken. Het komt regelmatig voordat nabestaanden van verzamelaars hem vragen een partij weg te halen. 'Soms kom je in een hu is dat vol Iigt met papier.' Maar u iteraard is niet alles waardevol. Groen hofheeft een snelle man ier ontwi kkeld om te schatten wat de collectie hem waard is. Hij kijkt op plekken waarvan hij verwacht dat de verzamelaars hu n meest dierbare stu kken bewaarden. Daarnaast controleert hij ofde collectie niet is aangetast door muizen of anderongedierte. De meeste tijd gaat zitten in vervoer en sorteren. Voor een grote, interessante partij kan de prijs in de duizenden guldens lopen. Als de collectie tenminste niet tegenvalt. 'Onlangs boden mensen Donaid Ducksuit de jaren vijftig aan. Dat bleken de jaren zeventig te zijn.' Wie niet naar Drenthe wil afreizen, kan Groenhofook elke vrijdagvinden op de antiquariatenmarkt op het Amsterdamse Spui, van tien tot zes uur. Vroeger stond hij op boekenmarkten in het hele land, maar dat kostte hem te veel tijd. De meeste tijdschriftonderzoekers zullen geïnteresseerd zijn in completejaargangen, maarGroenhofneemt die niet graag mee naar Amsterdam. De banden zijn zwaaren gevoel ig voor beschad igi ng. 'Als ze na vier keer vervoeren n iet zij n verkocht, begi n nen ze uiteen te vallen.' Bovendien worden de meeste mensen naarde boekenstal getrok- ken door nostalgie, niet door academ ische interesse. Zij komen voorde reclames uit de jaren vijftig en zestig die Groenhofverkoopt in passepartout. Ofvooreen setje periodie- ken uit hetjaarvan hun geboorte dat van de hand gaat voor f 34,50 (vóór1940:f 44,50, uitgezonderd de oorlogsjaren). Een histori- sche krant ter heri nnering aan een geboorte- dag, trouwdag of ju bileu m kost zeventig gulden, exclusief BTW. De sentimenta/ ualue van de tijdschriften is groot. Een grijze heer met Engelse snor die doorenkele oude sporttijdschriften neust, mijmert dat een vriend in de jaren waarin ze verschenen actiefwas in de sportwereld. 'Hij staat erwaars•chij nlijkzelfi n.' Voorvijftig gulden neemt hij het stapeltje mee . Op aanvraag neemt G roen hofwel com- plete jaargangen mee naar Amsterdam. Een belletje naar Nieuw Buinen is genoeg. Het antiquariaat besch ikt echter n iet over een computerbestand. Groenhofzegt uit zijn hoofd te weten waar alles staat. Als hij lang moet zoeken rekent h ij wel behandel ings- kosten. 'Op de boekenstand in Amsterdam ofi n de win kei kost een tijdschrift vijftottien gulden. Als iemand belt met een specifiek verzoek, kan de prijs verdubbelen. Als de zoeker de exacte verschijningsdatum van een arti kei offoto niet weet, rekenen we een uurtarief. Die boot houden we Iiever af.' Onsuccesvolle zoekacties worden niet in reken ing gebracht. De diversiteit aan tijdschriften van het Jun ior Antiq uariaat kan een inspi ratiebron zijn voor academici op zoek naar een onder- werp voor een afstudeerscri ptie, proefsch rift of collegereeks. Volgens Groenhofwordt het antiq uariaat echter nog niet overspoeld door wetenschappers. Nieuw Buinen is ver weg en op het Spui oritbreekteen grote keus aan complete jaargangen. Het merendeel van de tijdschriften die op de boekenstal in Amsterdam
worden verkocht, zijn bovendien publ iekstijdsch riften, waarover op u n iversi- teiten nog steeds enigszins geringschattend wordt gedacht. Bladerend op de boekenmarkt door oude, geïll ustreerde pu bliekstijdsch riften als De KatholiekeIllustratie, Het Leuenen Panorama, ontstaat de indruk dat dit niet helemaal terecht is. De intellectuele impactvan deze tijdschriften was ontegenzeggelijk kleiner in vergelijking met periodieken van de cultu- rele, politieke en economische elite. Maar hun maatschappelijke impactwas in zekere zin groter vanwege de grotere doelgroep die ze berei kten. Zo geeft bijvoorbeeld jaargang 1937 van (katho- hard (7 januari) en de kroning van de Britse " De KatholiekeIllustratie, die hetjunior quariaat verkoopt voor vijfenzeventig den, goed weer hoe de 'gemiddelde lieke) tijdgenoot' aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog tegen de wereld aan- keek. De jaargang bevat veel arti kelen over de bruiloft van prinsesJuliana en prins Bern- op het Anti- gul- HEl JUN lOR ANTIQUARIAAT Zuiderdiep 52 - 9521 AT Nieuw Buinen Postbus 53 - 9520 AB Nieuw Buinen T0599·616443 F 0599.621819 OPEN INGSTIJDEN: di, wo en do 13.30-18 uur, vr10-18 uur, za 10-17 uur. Magesloten. EIke vrijdag op de antiq uariatenmarkt Spui in Amsterdam van 10-18 uur. George VI(12 mei). In de hele jaargang, waari n verder opmerkelijk veel aandacht wordt besteed aan internationale onderwer- pen, staan slechts drie foto's met onder- sch rift over de gebeu rtenissen in Duitsland en Italië. In de marge en op neutrale toon bericht het tijdsch rift over een bezoek van generaal Goering aan Mussolini, een defilé in Rome van de troepen die Abessinië vero- verden, en Hitiers vieringvan zijn vierde verjaardag als kanselier.
MATHIJS SMIT T Bij een bezoek aan bibliotheek, documenta- tiecentrum of archiefkomt sluitingstijd altijd te vroeg. De legger moet worden afge- geven aan de balieen gaat de kastweerin. Uitlenen van tijdschriften ofkranten is er vrijwel niet bij. Steeds meer instituten ver- bieden bovendien het maken van kopieën voor huishoudelijk gebruik. Dus daargaje, in de tas een stapel haastig gemaakte aante- keningen die met de tijd steedsonbegrijpe- lijkerworden. Wat staat daar? Wat wordt met die afkorting bedoeld? Waar kwam dit van- daan? Een nieuw bezoek aan het archief tijdschriftonderzoekerterecht kan. Het Junior Antiquariaat in Nieuw Buinen (Dren- the) is gespecialiseerd in tijdschriften, kran- ten en ander d ru kwerk. In een honderd jaar oude, verbouwde boerderij bewaart tijdschriftfanaat Henk Groenhof meer dan anderhalf miljoen periodieken. En ze zijn allemaal te koop. Bijna allemaal, want Groen hofverzamelt zelf ook tijdsch riften en d ru kwerk. Zij n col- lectie bestaat uit nulnummers, en van elke vijfdejaargangwil hij een exemplaarvan het 55 tijdschrift bezitten. 'Zo kun je bijhouden hoe de typografie en de inhoud van de periodie- ken verandert.' Zoals in natuurfilms bloei en bederfvan een bloem wordt gefi Imd: om het uureen opname. Onlangs ontdekte de verza- melaar-entrepreneu r dat het Persm useu min Amsterdam een vergelij kbare verzamel- methode hanteert. Groenhofheeft ambitieuze plannen met zijn collectie. Volgend jaar moet er in Nieuw Buinen een tijdsch riften museum verrijzen. Het ontwerp ervoor is al gereed, alleen de financiering moet nog rondkomen. De geo- grafische ligging zal het museum er niet moet uitkomst brengen. _ Detijdschriftonderzoekerdie een paar jaargangen van zijn studieobjectthuis in de kast heeft staan, bespaart zich een hoop sores. Het is echter niet makkelijk om aan oude jaargangen van tijdsch riften ofkranten te komen. Veel invloedrijke historische pe- riodieken verschenen in kleine oplagen. Zo telde DeKroniek,spreekbuis van de generatie gemeenschapskunstenaars als Berlage, Roland Holst en Toorop, slechts enkele honderden abon nees. Hetzelfde geldt voor verenigingsblaadjes, met name in de periode van deverzuiling boeiende bronnen. Kranten toegankelijkerop maken. Aan de andere en publiekstijdschriften verschijnen in gro- tere oplagen, maarworden beschouwd als consumptieartikel, en dus vaak niet be- waard. De krant van vandaag is de katten- bakvullingvan morgen. De meeste antiqua- riaten zijn slecht gesorteerd in periodieken. De enorme hoeveelheid tijdschriften en kranten die erverschenen en verschijnen leidt vaak tot problemen bij de afbaken ing van het assortiment. Tenslotte, geen doel- groep zo klei n of er bestaat een tijdsch rift voor.Oftwee. Er bestaat een plek waar de bezitterige kant ziet Groen hof ook voordelen. 'Het bou- wen van een dergelijk museum in de Rand- stad zou financieel niet haalbaar zijn.' Over belangstelling heeft Groenhof niet te klagen. Talloze media, waaronder recentelijk NRC Handelsblad en Elseuier,besteedden aandacht aan zij n antiq uariaat. Van jongs afis Groen hof gefascineerd doordrukwerIc 'Eerst uitte dat zich in gang- bare verzamelingen; postzegels, sigaren- bandjes. Daarna was het eerste stapeltje tijdsch riften snel gekocht.' En verkocht, want Groen hof heeft altijd i n zij n verzame-Iingen gehandeld. Inmiddels verdient hij met die uit de hand gelopen hobby een aard ige boterham. Want de tijdsch riften zij n niet goed koop. Per stu k brengen de tijd- sch riften en kranten het meeste op. Voor een tijdsch rift met een willekeu rige datu m re- kent hetJ u n ior Antiquariaat zo'n vijftot tien gu Iden. Com plete jaargangen, interessant voortijdschriftonderzoekers, kosten onge- veervijfenzeventig gulden (uitgezonderd zeldzame tijdschriften). Het antiquariaat is ruim gesorteerd. Groenhofis een periodiek-carnivoor, die nergens zijn neus voor ophaalt. Oude afleve- ringen van De Katholieke Illustratie liggen broederlijk naast Playboy en een Duits vak- tijdsch rift voor scheepvaarttech n iek u it de jaren dertig. Volgens Groenhofkan hij achtennegentig procent van de aanvragen leveren. Groen hof spoort zij n handel op bij instel- lingen en particulieren. Soms willen organi- saties afvan drukwerk dat al jaren in het arch iefl igt. 'On langs werd ik opgebeld door de Universiteit van Amsterdam, die niets deed met een collectie. Dan ga ik kijken en doe een bod.' Groenhofis niet de enige met een fascina- tie voor periodieken. Het komt regelmatig voordat nabestaanden van verzamelaars hem vragen een partij weg te halen. 'Soms kom je in een hu is dat vol Iigt met papier.' Maar u iteraard is niet alles waardevol. Groen hofheeft een snelle man ier ontwi kkeld om te schatten wat de collectie hem waard is. Hij kijkt op plekken waarvan hij verwacht dat de verzamelaars hu n meest dierbare stu kken bewaarden. Daarnaast controleert hij ofde collectie niet is aangetast door muizen of anderongedierte. De meeste tijd gaat zitten in vervoer en sorteren. Voor een grote, interessante partij kan de prijs in de duizenden guldens lopen. Als de collectie tenminste niet tegenvalt. 'Onlangs boden mensen Donaid Ducksuit de jaren vijftig aan. Dat bleken de jaren zeventig te zijn.' Wie niet naar Drenthe wil afreizen, kan Groenhofook elke vrijdagvinden op de antiquariatenmarkt op het Amsterdamse Spui, van tien tot zes uur. Vroeger stond hij op boekenmarkten in het hele land, maar dat kostte hem te veel tijd. De meeste tijdschriftonderzoekers zullen geïnteresseerd zijn in completejaargangen, maarGroenhofneemt die niet graag mee naar Amsterdam. De banden zijn zwaaren gevoel ig voor beschad igi ng. 'Als ze na vier keer vervoeren n iet zij n verkocht, begi n nen ze uiteen te vallen.' Bovendien worden de meeste mensen naarde boekenstal getrok- ken door nostalgie, niet door academ ische interesse. Zij komen voorde reclames uit de jaren vijftig en zestig die Groenhofverkoopt in passepartout. Ofvooreen setje periodie- ken uit hetjaarvan hun geboorte dat van de hand gaat voor f 34,50 (vóór1940:f 44,50, uitgezonderd de oorlogsjaren). Een histori- sche krant ter heri nnering aan een geboorte- dag, trouwdag of ju bileu m kost zeventig gulden, exclusief BTW. De sentimenta/ ualue van de tijdschriften is groot. Een grijze heer met Engelse snor die doorenkele oude sporttijdschriften neust, mijmert dat een vriend in de jaren waarin ze verschenen actiefwas in de sportwereld. 'Hij staat erwaars•chij nlijkzelfi n.' Voorvijftig gulden neemt hij het stapeltje mee . Op aanvraag neemt G roen hofwel com- plete jaargangen mee naar Amsterdam. Een belletje naar Nieuw Buinen is genoeg. Het antiquariaat besch ikt echter n iet over een computerbestand. Groenhofzegt uit zijn hoofd te weten waar alles staat. Als hij lang moet zoeken rekent h ij wel behandel ings- kosten. 'Op de boekenstand in Amsterdam ofi n de win kei kost een tijdschrift vijftottien gulden. Als iemand belt met een specifiek verzoek, kan de prijs verdubbelen. Als de zoeker de exacte verschijningsdatum van een arti kei offoto niet weet, rekenen we een uurtarief. Die boot houden we Iiever af.' Onsuccesvolle zoekacties worden niet in reken ing gebracht. De diversiteit aan tijdschriften van het Jun ior Antiq uariaat kan een inspi ratiebron zijn voor academici op zoek naar een onder- werp voor een afstudeerscri ptie, proefsch rift of collegereeks. Volgens Groenhofwordt het antiq uariaat echter nog niet overspoeld door wetenschappers. Nieuw Buinen is ver weg en op het Spui oritbreekteen grote keus aan complete jaargangen. Het merendeel van de tijdschriften die op de boekenstal in Amsterdam
worden verkocht, zijn bovendien publ iekstijdsch riften, waarover op u n iversi- teiten nog steeds enigszins geringschattend wordt gedacht. Bladerend op de boekenmarkt door oude, geïll ustreerde pu bliekstijdsch riften als De KatholiekeIllustratie, Het Leuenen Panorama, ontstaat de indruk dat dit niet helemaal terecht is. De intellectuele impactvan deze tijdschriften was ontegenzeggelijk kleiner in vergelijking met periodieken van de cultu- rele, politieke en economische elite. Maar hun maatschappelijke impactwas in zekere zin groter vanwege de grotere doelgroep die ze berei kten. Zo geeft bijvoorbeeld jaargang 1937 van (katho- hard (7 januari) en de kroning van de Britse " De KatholiekeIllustratie, die hetjunior quariaat verkoopt voor vijfenzeventig den, goed weer hoe de 'gemiddelde lieke) tijdgenoot' aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog tegen de wereld aan- keek. De jaargang bevat veel arti kelen over de bruiloft van prinsesJuliana en prins Bern- op het Anti- gul- HEl JUN lOR ANTIQUARIAAT Zuiderdiep 52 - 9521 AT Nieuw Buinen Postbus 53 - 9520 AB Nieuw Buinen T0599·616443 F 0599.621819 OPEN INGSTIJDEN: di, wo en do 13.30-18 uur, vr10-18 uur, za 10-17 uur. Magesloten. EIke vrijdag op de antiq uariatenmarkt Spui in Amsterdam van 10-18 uur. George VI(12 mei). In de hele jaargang, waari n verder opmerkelijk veel aandacht wordt besteed aan internationale onderwer- pen, staan slechts drie foto's met onder- sch rift over de gebeu rtenissen in Duitsland en Italië. In de marge en op neutrale toon bericht het tijdsch rift over een bezoek van generaal Goering aan Mussolini, een defilé in Rome van de troepen die Abessinië vero- verden, en Hitiers vieringvan zijn vierde verjaardag als kanselier.
